رفوگری و مرمت فرش
برای رفع آسیب‌های فرش و برگرداندن آن به حالت اولیه، می‌توان از مهارت رفوگری استفاده کرد؛ تا با تعمیر و ترمیم آن، نیازی به خرید فرش جدیدی نباشد . پس بسیاری از کاربران ترجیح می‌دهند برای صرفه جویی در هزینه‌ها، برای رفع آسیب‌های کوچک و بزرگ فرش ماشینی، از رفو استفاده کنند. زیرا با شرایط اقتصادی کنونی، تعویض فرش آسیب دیده با فرش جدید، گزینه مقرون به صرفه‌ای به نظر نمی‌رسد. ترمیم شیرازه آسیب دیده، ریشه بافی، چرم دوزی زیر فرش و رفع سوختگی و…از خدماتی است که در مرمت فرش ماشینی انجام میشود.
رفوگری و مرمت فرش
عملیاتی که به نوعی در تکمیل و یا رفع نواقص فرش انجام می شود زیر مجموعه ی رفوگری و عملیات تکمیلی فرش میباشد . معمولاً پس از اتمام بافت و یا شستشو فرش، برخی عملیات و اقدامات لازم جهت حفظ بیشتر سلامتی فرش و حتی بر طرف نمودن برخی از معایب صورت می گیرد.
چه زمانی نیاز به رفوگری و مرمت فرش داریم؟
درواقع باید گفت که چه عواملی باعث می شود که فرش شما آسیب ببیند که نیاز به رفوگری پیدا کند :
بعضی از آسیب ها ناشی از استفاده مکرر از فرش است که باعث فرسودگی، پارگی، از بین رفتن رنگ آن می شود. این عوامل غیر انسانی است اما می توان با مراقبت از فرش تا حدی جلوی آن را گرفت.
بعضی از عوامل ناشی از حوادث می باشند . مانند سوختن (آتش، سیگار و غیره)، پاره شدن با چاقو ، بیدزدگی و … . با رعایت نکات ایمنی به راحتی می توان جلوی این اتفاقات را بگیریم.
رفوگری و مرمت فرش
چرم دوزی فرش
چرم دوزی فرش به دوخت نوار چرمی در حاشیه ی فرش ها گفته می شود. نوار چرم ها اغلب دارای عرض 3 تا 6 سانتی متری هستند و جنس آن ها عمدتا از انواع چرم های مصنوعی مثل انواع پلاستیک و فوم است. دلیل اصلی چرم دوزی فرش افزایش استحکام، جلوگیری از پوسیدگی و ایجاد استحکاک (مانند ترمز فرش)، جلوگیری از کش آمدن فرش هنگام شستشو، برجسته کردن قسمت های ریشه و جلوگیری از لوله شدن آن است
رفوگری و مرمت فرش
انواع نوار چرمی
نوارهای مناسب برای چرم دوزی فرش های ماشینی، دستبافت و قالیچه ها متفاوت هستند. این نوارها غالبا شامل موارد زیر است:
نوار چرم های طبیعی که اغلب از پوست حیواناتی مانند گاو تهیه می شوند.
نوار چرم های مصنوعی که از جنس پلاستیک و فوم است.
چرم دوزی دور فرش یکی از خدمات قالیشویی های معتبر میباشد ، این کار برای بالا بردن سطح کیفی و طول عمر آن انجام میگیرد . چرم دوزی فرش به دلایل مختلف از قبیل محافظت از فرش و شیرازه فرش و یا جلوگیری از حرکت و راه رفتن قالی و یا افزودن به زیبایی فرش صورت می پذیرد اصولا چرم را از ناحیه پشت فرش و در قسمت زیرین شیرازه به صورت طولی میبافند
برخی از فرش ها به ویژه آن گروه از فرش‌هایی که مکانیزم بافت آن‌ها به شیوه ی لول میباشد، لبه های طولی فرش به سمت آن‌ها لوله میشود . چنانچه فرش بافته شده دارای چنین عیبی باشد ، معمولاً اقدام به چرم دوزی می نمایند . چرمی که برای کناره دوزی فرش مورد استفاده قرار می گیرد، باید دارای مقاومت و سختی مورد نیاز باشد تا از لول شدن فرش جلوگیری نماید . عرض چرم ، بین ۲ الی ۵ سانتی متر است که جنس آن یا از چرم کاملاً طبیعی (که البته کمتر مورد استفاده قرار می گیرد) و یا از چرم مصنوعی (انواع فوم و مواد پلاستیکی) می باشد.
نحوه ی دوختن چرم به این شکل است که نوار چرمی را از پشت فرش توسط سوزن چرم دوزی با نخ چرم دوزی به صورت زیگزاگ به کناره های فرش می دوزند . اگر مقدار لوله شدن لبه های فرش زیاد باشد ابتدا فرش را به پشت روی زمین پهن می نمایند و به وسیله ی چکش چوبی ، لبه های طولی آن را می‌کوبند و سپس پارچه ای را به روی آن پهن کرده و با مقداری آب آن را خیس کرده و اتو می کشند . سپس اقدام به چرم دوزی می کنند . البته چرم دوزی لبه های فرش در حال حاضر به یک منظور دیگر نیز صورت می گیرد و آن جلوگیری از لغزش فرش های نفیس، سبک و کوچک بر روی سطوح صاف مانند سنگ های صیقلی، پارکت، سرامیک می باشد.
از دیگر کاربردهای چرم دوزی
چرم دوزی فرش باعث می شود کجی های ناچیز در طول و عرض فرش پر شده و با کم ترین هزینه نقص بوجود آمده را برطرف کرد. چرم دوزی که معمولا در طول فرش و در مواردی خاص عرض آن نیز دوخته می شود می توان برای پوشاندن محل میخ ها، سوزن ها و نقاط معیوب استفاده کرد. برای این کار چرم را در پشت فرش با نخ و سوزن به صورت زیگزاگ می دوزند. چرا که دوخت چرم نباید در یک خط موازی انجام شود؛ چون در این صورت به راحتی پاره شده و از فرش جدا خواهد شد. بدین جهت باید به صورت زیگزاگ مورد استفاده قرار گیرد. پس از دوخت کامل چرم به فرش، عمومآً تمام نقاط چرم دوزی شده و این کفپوش با چکش کوبیده می شود، تا لول شدگی های احتمالی فرش برطرف شده و گوشه های آن به طور کامل صاف شده و ظاهری جذاب و شکیل یابد. یکی از خدمات مجموعه رفوگران چرم دوزی انواع فرش، گبه و کفپوش های پرزدار است که نیاز به انجام این عملیات دارد.
شیرازه دوزی فرش چیست و چرا انجام میشود؟
شیرازه دوزی و یا شیرازه پیچی به روشی گفته می شود که در آن با کمک نخ های ضخیم و سوزن مخصوص، حاشیه ی فرش دوخته می شود. به کار بردن این روش در بافت فرش باعث می شود که به مرور زمان شیرازه و تار و پود فرش از هم جدا نشود.
شیرازه دوزی فرش
در اثر استفاده ی طولانی مدت از فرش، شیرازه های آن آسیب می بیند و لازم است به سرعت توسط رفوگران با تجربه ترمیم شود. در روش شیرازه دوزی نخ بافت در حاشیه فرش به دور چند تار چله پیچانده می شود. هر چه نخ بافت جنس بهتری داشته باشد و محکم تر پیچیده شود، استحکام فرش بیشتر خواهد شد و از جمع شدن و ریزش گره جلوگیری می شود . شیرازه دوزی همچنین باعث می شود که فرش ها زیباتر و تمیزتر به نظر برسند. البته توجه داشته باشید پس از کار شیرازه دوزی فرش، ریشه های آن کاور شود تا دوام و استحکام فرش بیشتر شود.
شیرازه دوزی فرش
انواع شیرازه های فرش
شیرازه های فرش براساس روش بافت به سه نوع شیرازه متصل، شیرازه ی منفصل و شیرازه ی حصیری تقسیم می شوند
سوال پیش می آید که شیرازه پیچی برای چه نوع فرش هایی کاربرد دارد؟ دستبافت ، ماشینی و فرش های فانتزی .
البته نحوهی انجام شیرازه زنی برای هر کدام از این فرشها متفاوت است و لازم است بر روی این نکته تأکید کنیم که لازم است توسط افراد متخصص و حرفهای انجام شود.. شیرازه فرش های دستباف توسط رفوگر با دست زده میشود اما شیرازه پیچی فرش های ماشینی توسط دستگاه های مخصوص که دستگاه سردوز نام دارد انجام می شود ( شیرازه فرش دستباف چون با دست زده میشوند زحمت بیشتری دارد و نیاز به زمان بیشتر دارد ولی شیرازه فرش های ماشینی با دستگاه است و سرعت انجام آن نیز بیشتر است و به همان نسبت اجرت آن نیز کمتر است حتی نوع نخ به کار رفته برای شیرازه پیچی فرش های ماشینی با دستی کاملا فرق دارد ) .
چه عواملی باعث خرابی و کوتاهی عمر شیرازه فرش میشوند ؟ : در صورتی که شیرازهها در معرض رطوبت قرار بگیرند، به مرور زمان دچار پوسیدگی خواهند شد – تماس بیش از حد شیرازه با زمین بر اثر کشیدن فرش بر روی سطوح سخت و ناهموار باعث نخ نما شدن شیرازه ها و از بین رفتن حالت اولیه شیرازه میشود – بیدخوردگی فرش – پارگی شیرازه
گاهی اوقات ممکن است قسمتی از شیرازه دچار مشکل جزئی میشود که در این صورت نیازی به تعویض کامل آن نخواهد بود و تعمیر شیرازه توسط رفوگر انجام می شود .
شستشوی فرش
نحوه ی ایجاد شیرازه در کناره های طولی فرش اینگونه است که گلوله های نخ از جنس پشم یا موی بز را آماده می کنیم و همزمان با بالا آمدن رج های فرش ، گلوله ی مزبور را به دو تار کناری فرش می پیچند و بالا می آورند و همزمان با بافت فرش انجام می شود ولی در بعضی از مناطق این عمل را پس از اتمام فرش انجام می دهند .
چند عدد تار مشابه با تارهای فرش را در کنار هم قرار می دهیم و سپس گلوله ی نخ را که آماده می کنیم و از ابتدا تا انتها به دور تارها می پیچند و بدین ترتیب شیرازه ی فرش آماده است .
تفاوت شیرازه متصل و منفعل در چیست ؟ اگر شیرازه هنگام بافت فرش ایجاد گردد به آن شیرازه ی متصل و چنانچه پس از اتمام فرش آماده و در کنار فرش دوخته شود به آن شیرازه ی منفصل گفته می شود .
